Neden-sonuç diyagramı veya Ishikawa diyagramı olarak da adlandırılan balık kılçığı diyagramı, bir sorunun temel nedenlerini belirlemek amacıyla olası nedenlerini kategorize etmek için kullanılan bir görselleştirme aracıdır. Genellikle kök neden analizi için kullanılan balık kılçığı diyagramı, beyin fırtınası pratiğini bir tür zihin haritası şablonuyla birleştirir. Balık kılçığı diyagramı, ürün geliştirme ve sorun giderme süreçlerinde süreçlere odaklanmak için kullanışlı bir araçtır. Balık kılçığı diyagramı, çalışma grubunun bir sorunun olası tüm nedenleri üzerine beyin fırtınası yaptıktan sonra potansiyel nedenlerini önem düzeylerine göre derecelendirmesine ve bir hiyerarşi şeması oluşturmasına yardımcı olur. Diyagramın tasarımı, bir balık iskeletine çok benzemektedir ve ismi buradan gelmektedir. Balık kılçığı diyagramları tipik olarak sağdan sola işlenir, balığın her büyük kemiği daha fazla ayrıntı içeren daha küçük kemikler içerecek şekilde dallanır. En sağa problem tanımlaması yapılır. Balık kılçığının üst tarafına soldan sağa sırasıyla; Ölçüm, Malzeme, Yöntem, alt tarafına ise yine soldan sağa olacak şekilde; Çevre, İnsan ve Makina yazılır. Bu başlıklar temel nedenleri belirtmek için kullanılırlar. Bu başlıklar altında konu ile ilgili eksiklikler ve hatalar yazılır.
Balık kılçığı diyagramları yedi temel kalite aracından biri olarak kabul edilir ve Altı Sigma’nın DMAIC (tanımlama, ölçme, analiz etme, iyileştirme, kontrol etme) problem çözme yaklaşımının “analiz” aşamasında kullanılır.
Bu Yazıdaki Başlıklar
Balık Kılçığı Diyagramı Nasıl Oluşturulur?
Balık kılçığı diyagramları tipik olarak bir ekip toplantısı sırasında yapılır ve bir kağıtlı sunum tahtası veya beyaz tahta üzerine çizilir. Daha fazla incelenmesi gereken bir sorun belirlendikten sonra, ekipler diyagramı oluşturmak için aşağıdaki adımları uygular:
Balığın başı, problemi bir açıklama formatında yazılarak ve etrafına bir kutu çizilerek oluşturulur. Daha sonra sayfa boyunca kafayı gösteren bir ok ile yatay bir çizgi çizilir, bu balığın omurgasını temsil eder. Ardından soruna katkıda bulunabilecek en az dört kapsayıcı “neden” belirlenir. Başlamak için genel kategoriler yöntemleri, ekipmanları, insanları, malzemeleri, ortamı veya ölçümleri içerebilir. Bu nedenler daha sonra omurgadan oklarla dallanarak balığın ilk kemiklerini oluşturur. Her bir kapsayıcı neden için, ekip üyeleri ona katkıda bulunabilecek her türlü destekleyici bilgiyi birbirleriyle paylaşıp konu hakkında beyin fırtınası yapmalıdır. Bu genellikle çalışmayı daha etkili bir şekilde sürdürebilmek için 5 Neden veya 4P’ler (Politikalar, Prosedürler, Kişiler ve Tesis) gibi bir tür sorgulama yöntemini içerir. Bu her bir nedeni ortadan kaldırma süreci, sorunun temel nedenleri belirlenene kadar devam eder. Ekip daha sonra ortak bir sonuç ve sonraki adımlar üzerinde anlaşana kadar diyagramı analiz eder.
Balık Kılçığı Diyagramı Ne Zaman Kullanılır?
Bir ekibin balık kılçığı diyagramı kullanmayı düşünmesinin birkaç nedeni olabilir. Bunlar:
- Bir sorunun olası nedenlerini belirlemek.
- Mevcut pazar teklifleri içindeki sorunları ele alan bir ürün geliştirmeye yardımcı olmak,
- Bir iş sürecindeki dar boğazları veya zayıf alanları ortaya çıkarmak,
- Tekrarlayan sorunları veya çalışan tükenmişliğini önlemek,
- Uygulanan düzeltici eylemlerin sorunu çözeceğinden emin olmak.
Yararlanılan Kaynaklar
Berkdemir, S. Kurumsal kaynak planlaması uygulamasında başarısız olan bir işletmedeki sorunların analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(4), 39-54.
Çalık, T., Sezgin, F., & Çalık, C. (2003). Yönetimde problem çözme teknikleri. İstanbul: Nobel Yayınları.
Emhan, A. (2009). Risk yönetim süreci ve risk yönetmekte kullanılan teknikler. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 23(3), 209-220.
Bir Cevap Yazın