Yönetim kuramları, yönetimin bilimleşmesi ile ortaya çıkmıştır. Klasik yönetim kuramları, yönetimde ilk ortaya çıkan kuramlardır. Bunlar, belirgin ortak özelliklere sahip olmaları nedeniyle hepsini içine alacak şekilde Klasik Yönetim Kuramı olarak da adlandırılmaktadır. Klasik yönetim anlayışının hareket noktası çalışanlardan daha çok verim alınmasıdır. Klasik yönetim kuramlarında örgüt bir makine gibi görülmüş, çalışanlar ise makinenin herhangi bir parçası gibi değerlendirilmiştir.

Klasik Yönetim Kuramlarının Doğuşu

Klasik yönetim kuramı veya klasik yönetim teorisi, en eski yönetim kuramıdır. Çalışanlardan en fazla verimin nasıl alınacağı üzerinde durulur. Çalışanların para ile motive olduğu kabul edilir. Çalışanların yalnızca fiziksel ihtiyaçlara sahip oldukları, bunların da para ile karşılanabileceği fikri hakimdir. Bu dar görüş nedeniyle iş tatminini etkileyen kişisel ve sosyal ihtiyaçlar göz ardı edilir. Örgütün kontrolü, seçkin bir kişi tarafından gerçekleştirilmektedir. Örgüt ile ilgili en önemli kararları bu kişi verir. Alt yöneticiler örgütün günlük faaliyetleri izler, işçileri gözetim altında tutar ve örgütün işleyişini takip eder.

Klasik yönetim kuramı; kar maksimizasyonu, uzmanlık, merkezi yönetim, basitleştirilmiş işlemler, verimlilik ve az sayıda karar verme ilkelerini benimser. Bu ilkelerle, hiyerarşik bir yapı ve çalışan uzmanlığına dayanan ideal bir işyeri oluşturmak hedeflenir. Burada işleyiş finansal ödüllerle devam eder. Çünkü klasik yönetim düşüncesi, çalışanların daha fazla ücretle ödüllendirilmesi ile daha üretken olacakları fikri etrafında dönmektedir.

Klasik yönetim kuramını benimseyen yaklaşımlar (bilimsel yönetim, idari yönetim, bürokratik yönetim), örgütlerin sayıca artması ve büyümeleri ile ortaya çıkmıştır.  Her biri yönetime daha sistematik yaklaşarak örgütleri daha verimli hale getirmeye çalışmıştır. Her yönetici o güne kadar geçmiş tecrübelerinden yararlanıyordu fakat bir işi yapmanın en iyi yolunu araştırmıyordu. Klasik teorisyenler, yönetime daha sistematik bakarak daha verimli ve etkili yönetim yollarını araştırdılar.

Günümüz standartlarına göre klasik yönetim kuramı, ideal bir yönetim teorisi olarak görülmez. Fakat yönetimin bilimleşmesi ile birlikte, geçmişten gelen yönetim fikirlerini bir düzene koymuştur. 20. Yüzyılın başlarında devrim niteliğinde sonuçları olmuş ve uzun yıllar faydalanılmıştır. Daha sonra gelecek yönetim kuramları için bir başlangıç noktası oluşturmuştur.

Klasik Yönetim Anlayışının Öncüleri

Yönetimin bilimleşmesi ile birlikte işçilerden en fazla verimi almak üzere çalışmalar yapılmıştır. Klasik yönetim anlayışının odak noktası, örgütteki verimi arttırmaktır. Bunun için klasik yönetim kuramlarında insan ikinci plandadır. İzleri günümüzde de görülen klasik yönetim anlayışının hala tercih ediliyor olması, bu anlayışın ne kadar önemli olduğunu da göstermektedir. Esasında klasik yönetim anlayışını, yönetimin bilimleşmesi ile somutlaşan düşüncelerin bilimsel hale gelmesi şeklinde değerlendirilebilir. Klasik yönetim kuramlarının kurucuları bugün eleştirilse de yapılan yanlışların ortaya çıkarılması adına büyük rol oynamışlardır.

Frederick W. Taylor, Henri Fayol  ve  Max Weber  klasik yönetim anlayışına öncü olarak klasik yönetim kuramlarının ortaya çıkmasını sağlayan isimlerdir. Taylor ve Fayol birer mühendis, Weber ise bir üniversite profesörüdür. Amerika’da ustabaşılıktan  mühendisliğe yükselen Taylor,  yöneticilik  de yapmıştır. İşçilerin en fazla verimi almak üzere “Bilimsel Yönetim Yaklaşımı”nı geliştirmiştir.  Fayol da yönetim alanına katkıda bulunmuş, “idari yönetim”i geliştirmiştir. İşçiler üzerinde çalışan Taylor’un aksine Fayol verimin arttırılabilmesi adına yöneticiler üzerinde çalışmayı tercih etmiştir.  Weber ise yönetime örgüt ile beraber sosyal yapı açısından da bakmıştır. Yöneticilerin ve işçilerin geçici olduğunu düşünen Weber, örgütlerde kalıcı bir sistem oluşturmaya çalışmıştır. Bürokrasi kavramına önem veren Weber’e göre  bürokrasi, sadece devlet yönetimi ile sınırlı kalmamalıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

Aydın, M. (2014). Eğitim Yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.

Aydın, A. H. (2015). Yönetim Bilimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Fişek, K. (2015). Yönetim. Ankara: Kilit Yayınları.

Keskin, H., Akgün, A. E. ve Koçoğlu, İ. (2016). Örgüt Teorisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Lunenburg, F. C. ve Ornstein, A. C. (2013). Eğitim Yönetimi, Çev. Ed.: G. Arastaman. Ankara: Nobel Yayınları.

Robbins, S. P., Decenzo, D. A. ve Coulter, M. (2013). Yönetimin Esasları, (Çev. Ed.: Öğüt, A.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Taylor, F. W. (2007). Bilimsel yönetimin ilkeleri (Çev.: H. B. Akın). Konya: Çizgi Kitabevi.