Yönetimin bir süreç olduğu düşüncesini ilk dile getiren Henry Fayol’dur. Henry Fayol (1841-1925), Fransız maden mühendisi ve tanınmış bir yönetim bilimcidir. Günümüzde yönetimin bir süreç olduğu artık genel bir kabuldür. Yönetimde hiçbir şeyin mutlak olmadığını savunan Fayol, değişen koşullarda uygulanabilen ilkeler belirlemiştir. Belirlediği 14 yönetim ilkesi göz önünde bulunduran yöneticilerin başarılı olacağını ileri sürmüştür. Bu ilkeler;
- İşbölümü
- Yetki – sorumluluk
- Disiplin
- Komuta birliği
- Amaç birliği
- Örgütün amaçlarının üstünlüğü
- Uygun ödeme
- Merkezileşme
- Hiyerarşi
- Düzen
- Hakkaniyet
- Personel kararlılığı
- İnisiyatif
- Birlik duygusu
Henry Fayol yönetim süreçlerini planlama, örgütleme, emir verme, eşgüdümleme ve denetleme şeklinde sınıflandırmıştır. Luther Gulick ise bunları daha da ayrıntılandırmıştır. Gulick’in sınıflandırması, en çok bilinenidir. Gulick yönetim süreçlerini İngilizce baş harfleri ile formüle ettiği POSDCoRP olarak sınıflandırmıştır. Bunlar; Planlama (planning), Örgütleme (organizing), Personel alma (staffing), Yöneltme (directing), Eşgüdümleme (coordinating), Raporlama (reporting) ve Bütçeleme (budgeting)’dir. Bunların İngilizcelerinin baş harfleri aşağıda görüldüğü gibi POSDCoRP olarak formüle edilmektedir.
- Planning
- Organizing
- Staffing
- Directing
- Coordinating
- Reporting
- Budgeting
- Planlama
Amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli olan faaliyetleri belirleme sürecidir. Yönetimin başarılı olması için gerekli ilk adım planlamadır. Planlama sürecinde gerekli bilgiler toplanılarak amaçları gerçekleştirme yönünde atılacak adımlar netleştirilir. Başarılı bir yönetim için planlamanın olmaması düşünülemeyeceği gibi iyi bir planlama yapılmaması da örgütün zararına olacaktır. Planlamada yapılacak hatalar emek, para ve zaman kaybı ile sonuçlanmaktadır. Her ne kadar zaman kaybı olarak düşünülse de planlama ile geçen zaman örgüte kazanç olarak geri dönmektedir.
- Örgütleme
İşletmenin amaçlarını gerçekleştirebilmek için bir yapının kurulması gerekmektedir. Örgütün amaçları ve plan statik bir durumdur. Plana uygun bir şekilde amaçları gerçekleştirmeye yönelik dinamik bir yapıya ihtiyaç vardır. Bu da örgütleme aracılığıyla mümkündür. İnsanlar, başkalarına ihtiyaçları olduğu için bir örgüt çatısı altında bir araya gelmektedir. Bu ihtiyaç, örgütlenmeyi doğurmaktadır. Belirli amaçları gerçekleştirmek üzere bir araya gelen insanlar örgütü oluşturmaktadır.
- Personel Alma
Amaçların gerçekleştirilmesine yönelik örgütlendikten sonra insan faktörü daha önemli hale gelmektedir. Çünkü amaçlar insanlar aracılığıyla gerçekleştirilecektir. Personel alımında dikkat edilmesi gerekli husus, örgütün amaçlarını gerçekleştirebilecek kimselerin seçimidir. Örgütün amaçları ile kişisel amaçları arasında uyum olmayan personelin, örgüte faydası sınırlı kalacaktır.
- Yöneltme
Amaçların yerine getirilmesi için kurulan yapının harekete geçirilmesi için yöneltme adımına gerek vardır. Yönetici, eldeki kaynakları belli yönde harekete geçirmek zorundadır. Madde ve insan kaynakları, amaçların yerine getirilmesi yönünde harekete geçirilmelidir. İnsanlar belli amaç etrafında bir araya gelse de bir yönlendirmeye ihtiyaç vardır. Bunu gerçekleştirecek kişi de yöneticidir. Yöneltme sürecinde, yöneticinin becerilerini kullanarak insanları aynı yönde harekete geçirmesi beklenmektedir.
- Eşgüdümleme
Eşgüdümleme, yöneltmeyi tamamlayan bir süreçtir. Bu süreçte eldeki madde ve insan kaynaklarının katkılarının bütünleştirilmesi istenmektedir. İnsanların aynı yöne doğru hareket ederken birbirlerine yardımcı olmaları durumudur. Aynı amaca yönelen insanların katkıları bütünleştirilerek ortaya bir sinerji çıkarılmaktadır. Eşgüdümleme, etkili bir yönetim oluşturmak açısından çok önemsenmektedir.
- Raporlama
İlerleme veya örgütün işleyişiyle ilgili faaliyetlerde düzenli olarak bilgilendirmeyi içermektedir. Yöneticinin örgütte neler olup bittiği ile ilgili düzenli olarak bilgilendirilmesidir. Toplanan bilgilerle, örgütün işleyişi kontrol edilebilmektedir. Raporlama sürecinin sağlıklı olması için örgüt içindeki iletişim kanalları açık olmalıdır. Yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya bilgi akışı sağlıklı olarak gerçekleştirilmelidir.
- Bütçeleme
Örgütlerin can damarı, maddi kaynaklardır. Örgütün varlığının devam edebilmesi için bu kaynakların israf edilmeden yerinde kullanılması gerekmektedir. Bu sebeple örgütün maddi kaynakları planlanarak kullanılmalıdır. Bütçeleme sürecinde parasal kaynakların hangi iş için kullanılacağı belirlenmektedir.
Siz de fikrinizi belirtin